Ayhan Hanım, mahkemeye çıkarıldı. Kimsenin üstüne vazifeymiş gibi, Menderes'le ilişkisinin hesabı soruldu. O da içeri tıkılacaktı.
Başsavcı Altay Ömer Egesel'di, sert ki barut... Başyargıç, Salim Başol'du, herkesi tir tir titreten..
Ayhan Hanım O herkesi titreten Başyargıç Salim Başol'a şöyle bir baktı ve:
"Ben bu adamı sevdim, hâkim bey," dedi, "siz sevginin ne olduğunu bilir misiniz?"
Mahkeme salonuna bomba düşmüş gibiydi. Korkunç bir sessizlik oldu, sinek uçsa duyulacaktı.
Salim Başol hiç ağzını açamadı. Lafı yuttu. Sustu kaldı.
Bugün 27 Mayıs'ın 50. yıl dönümü. 27 Mayıs 1960, Cumhuriyet tarihinde darbelerin kapısını aralayan ilk tarihti. Aradan geçen 50 yıl boyunca yapılan bütün darbeler, 27 Mayıs'tan yasal ve meşru dayanak sağlanarak gerçekleştirildi. Bu önemli günde tarihteki bu kara sayfayı tekrar lanetliyor ve Ayhan Hanım gibi yürekli kadınları saygıyla anıyoruz.
27 Mayıs'ta ne olmuştu?
Çok partili yapıya geçişin 10 sene ardından, Kemalist devlet yapısını korumak isteyen askeri ve sivil bürokrasinin çabaları ile ilk darbe gerçekleşti.
Sivil-askeri bürokrasinin temsilcisi olan CHP rejimine karşı biriken öfke, aslen ticaret burjuvazisinin ve toprak sahiplerinin temsilciliğini yapan Demokrat Parti'yi 1950 seçimlerinde iktidara taşımıştı. CHP'nin baskılarından ve büyük ekonomik durgunluktan bunalan halk, DP'den çok şeyler bekliyordu. Nitekim DP kısa sürede aldığı serbest piyasa önlemleriyle ithalat ve ihracatı artırdı, tarım sektörüne önemli destekler verdi. Halkın yaşam seviyesinde gözle görülür bir düzelme oldu.
Demokrat Parti, serbest piyasa ekonomisini tam olarak uygulayabilmek için sivilleşmek, yani mevcut askeri-sivil bürokrasi vesayetine son vermek istiyordu. Bunun için devlet memurlarına yönelik reformlar yaptı, Genelkurmay Başkanlığı'nı Milli Savunma Bakanlığı'na bağladı. Askeri-sivil bürokrasi ve temsilcisi CHP, bu yeni durumdan hiç hoşlanmadı. Yıllardır ellerinde tuttukları iktidarın avuçlarının arasından kayıp gittiğini seziyorlardı.
1950'li yılların ortalarından itibaren, DP'nin önlemleri ve destekleri sayesinde hatrı sayılır bir sermaye birikimi sağlamış olan toprak ve ticaret burjuvazisinin bir kısmı, bu birikimini sanayi alanına kanalize etmek istedi. Ancak DP sanayi alanına yatırıma ilgi göstermediği gibi, ticaret ve tarımı desteklemeye devam etti. Bu yeni durum karşısında sanayi burjuvazisi, bir zamanlar can düşmanı olduğu CHP'ye meyletmeye başladı. 1958 yılında yaşanan ciddi ekonomik kriz sonucunda, büyük şehirlerde DP aleyhtarlığı kitleselleşmeye başladı.
Sivil-askeri bürokrasi ve devletçi aydınlar, iktidarı tekrar ele geçirmek için hazırlıklar yapmaya başlamışlardı. Hükümetin aslında gerici olduğu, ülkeye şeriat getirmek istediği söylentileri alıp yürümüştü. Menderes Hükümeti'nin ezanı yeniden Arapçalaştırma icraatı, buna delil olarak gösteriliyordu. Oysa Türkçe ezan baskıcı Kemalist rejimin bir sembolü olarak halk tarafından nefretle karşılanıyordu; tekrar orijinal Arapça haliyle okunması genel bir memnuniyetle karşılanmıştı.
Öğrenciler arasında her türlü provokasyon yapılıyor, suni çatışmalar yaratılıyor, ülkede kaos ve karmaşanın hüküm sürdüğü izlenimini uyandırmak için elden ne geliyorsa yapılıyordu.
50 yıllık cuntanın temeli
27 Mayıs 1960, sabaha karşı 04:36'da Kara Kuvvetleri Komutanlığı NATO Şubesi Müdürü Albay Alparslan Türkeş, radyoda cuntanın ilk bildirisini okuyarak, darbeyi kamuoyuna duyurdu. Seçilmiş yönetim organlarının yerine cuntanın "Milli Birlik Komitesi" (MBK) adını verdiği organ yönetimi devraldı.
27 Mayıs, ordunun seçilmiş hükümeti devirme ve halk adına karar verebilme yetkisine meşruiyet kazandırdı. 50 yıllık cuntanın kurulmasında kilit rol oynayan pek çok kurum da bu darbenin ardından kuruldu.
Anayasa Mahkemesi, Yüksek Hakimler Kurulu (Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu) gibi yargı organlarının yanı sıra, ordunun yönetime doğrudan müdahalesini kalıcı hale getiren Milli Güvenlik Kurulu (MGK) da 27 Mayıs'ın ürünü oldu. MGK, Türkiye'de siyasetin nasıl yapılacağını ve dahası nasıl yapılamayacağını belirleyen rolü ile sonraki 50 yılın en önemli siyasi kurumu oldu. Bu kurumun yetkili mercisi ise TSK temsilcisi olarak kalacaktı.
Daha sonraki darbelere zemin hazırlayan "TSK İç Hizmet Kanunu" da 27 Mayıs darbesinden sonra yürürlüğe konuldu. Daha sonra yapılan darbeler, bu kanuna atıf yapılarak meşrulaştırıldı.
Hukukun Katli
Ülkenin cumhurbaşkanı ve başbakanı ile beraber hükümet partisinin hemen bütün üyeleri yargılandı. Başbakan dahil, hükümetin üç üyesi idam edildi. Cumhurbaşkanı, yaşından dolayı idamdan son anda kurtuldu. Darbelerin kapısı da böylece açıldı.
Mahkemede görülen ilk davalar; köpek, bebek, külot, cımbız davaları oldu. Bir köpeğin değerinden fazlasıyla Atatürk Orman Çiftliği'ne satıldığı iddiasıyla açılan köpek davası ilk yargılama olmuştu.
Ardından, gelen dava bebek davası oldu. Opera sanatçısı Ayhan Aydan'la Menderes arasında bir ilişki yaşanmıştı. Bu ilişkiden bir çocuk dünyaya gelmiş, ancak yaşayamayarak ölmüştü. Herkesin bu durumu bilmesine rağmen durum dava konusu yapılmış, Ayhan Aydan'ın üzerinde yoğun bir baskı kurularak, olayın magazin boyutunun ayyuka çıkması amaçlanmıştı. Fakat Aydan darbecilerin umduğu gibi iki gözü iki çeşme ağlamamış, aksine "Ben bu adamı sevdim, hakim bey! Siz sevginin ne olduğunu bilir misiniz?" diyerek, darbecilerin heveslerini kursaklarında bırakmıştı.
Menderes hakkında açılan bir başka dava ise "cımbız" davasıydı. Başbakanlık Konutu'nda "ele geçirilen" yüzlerce belge arasında birkaç cımbız alımına işaret eden bir fatura bulunmuş, bu fatura örtülü ödenekten karşılanmıştı. Savcı, eline geçen fırsatı kaçırmak niyetinde değildi. Başbakan Menderes'e kadınlarla "düşüp kalktığını" ima ederek bu cımbızları ne maksatla aldığını soruyor, ona tasarruf dersleri veriyor, İngiltere başbakanının pazarda "çekişe çekişe" pazarlık yapan karısından örnekler vererek devletin parasını cımbızlarla çarçur etmemesini emrediyordu.
Duruşmalar sırasında en garip anlardan biri savcının bir zarftan kadın külotü çıkarıp, bunun Menderes'in kasasından çıktığını söylediği zaman yaşanmıştı.
Bu davalar, Menderes'in "ahlâksız" biri olduğunu kamuoyuna duyurmak amacıyla gerçekleştirilmişti. Cımbız, külot ve doğmamış bebek günlerce gazete sayfalarını süsledi. Daha sonra yapılan yorumlarda, davalara bu "kişisel" konularla başlanmasının bir başka amacı olduğu daha söylendi: Menderes ve çevresinin mahkemeyi tanımadıkları yönünde beyanat verme olasılıklarına karşı, cuntanın bu davaları öne sürerek zorunlu bir savunma ile mahkemeyi tanımaya sevketmek.
Mahkeme Heyeti Başkanı Salim Başol sonralı şu kaydadeğer açıklamayı yapmıştır:
İktidardaki siyasetini asla onaylamadığım, onaylamamak şöyle dursun şiddetle nefret ettiğim adnan menderes'in, o müeddep, alçakgönüllü ve yumuşak cevapları, beni duruşmalar sürüp gittikçe düşündürmeye başlamıştı. dp liderlerinin suçlu oldukları ve cezalandırılmaları gerektiği konusunda herhangi bir tereddüdüm yoktu. ama giderek, 'bebek davası' ve 'köpek davası' gibi, ipe sapa gelmez gerekçelerle açılan davaların, yargı mekanizmasına başlangıçtaki güvenimin, yerini yavaş yavaş, kuşkulara bırakmasına neden olduğunu hissediyordum.
50 Yıl Sonra
İşte bugün Tükiye’nin darbe ayıplarının başladığı günün 50. yıldönümü. 50 yıl önce darbe için fetva bile çıkarılmış. Pullar basılmış. Bir Başbakan kasasında kadın donu çıktı diye mahkemelerde süründürülmüş, asılmış. Ve daha akıl almaz ne olaylar. Allah bize böyle günleri tekrar yaşatmasın.
Kaynaklar: http://www.sabah.com.tr/Yazarlar/ardic/2009/02/21/Ayhan_Hanim
http://fotoanaliz.hurriyet.com.tr/galeridetay.aspx?cid=36220&p=1&rid=4369
http://fotoanaliz.hurriyet.com.tr/galeridetay.aspx?cid=36220&p=1&rid=4369
